Wie een coffeeshop binnenloopt, ziet meestal een overzichtelijk systeem. Er staat een vriendelijk team achter de balie, er gelden duidelijke regels – 18+, geen alcohol, geen overlast – en je kunt er legaal je cannabis kopen. Voor de bezoeker voelt dit misschien als een goed geregeld en veilig systeem. Maar achter de schermen speelt al decennialang een probleem waar coffeeshops dagelijks mee te maken hebben: de achterdeurproblematiek.

Aan de voorkant is de verkoop van kleine hoeveelheden cannabis namelijk toegestaan, zolang de coffeeshop zich houdt aan strenge voorwaarden. Maar zodra je kijkt naar de achterkant van de winkel, wordt duidelijk dat de inkoop van diezelfde cannabis een grijs gebied is. Coffeeshophouders moeten hun voorraad noodgedwongen inkopen via een grijs circuit. Dat betekent dat het hele proces – van teelt tot levering – in de praktijk onzichtbaar blijft voor overheid en consument. Het is een paradoxaal systeem: legaal verkopen, maar niet per se legaal inkopen. Maar.. er is wat veranderd: het wietexperiment.

Hoe dit zo is ontstaan

De wortels van dit paradox liggen in de jaren zeventig, toen Nederland besloot een pragmatische koers te varen met het gedoogbeleid. Dat beleid was bedoeld om cannabisgebruik te scheiden van harddrugs, zodat consumenten hun wiet konden kopen zonder in aanraking te komen met gevaarlijke drug circuits. Het was een vooruitstrevende keuze die veel lof oogstte in binnen- en buitenland, omdat het de volksgezondheid centraal stelde.

Toch is het beleid halfslachtig gebleven. Hoewel de verkoop onder voorwaarden werd gedoogd, werd de productie en distributie van cannabis voorheen nooit officieel uit de illegaliteit gehaald. Daardoor is er een halve keten ontstaan: de voorkant – de verkoop aan de klant – is gereguleerd, de achterkant – de inkoop en teelt – was dat niet.

De gevolgen van een grijze achterdeur

Voor coffeeshops heeft dit consequenties. Zij hebben geen officiële route om hun producten in te kopen en blijven daardoor kwetsbaar. Een ondernemer kan zich volledig aan de regels houden en toch strafbaar zijn zodra hij zijn voorraad in huis haalt. 

Daarnaast zorgt dit grijze gebied ervoor dat criminele organisaties een belangrijke rol blijven spelen in de cannabisketen. Zolang de productie niet gereguleerd is, hebben zij een machtspositie. Dit ondermijnt de oorspronkelijke bedoeling van het gedoogbeleid: het scheiden van de markt en het beschermen van de volksgezondheid.

Het wietexperiment: een eerste stap naar verandering

Juist daarom is er zoveel hoop gevestigd op het zogeheten wietexperiment dat momenteel in een aantal gemeenten loopt. In dit experiment mogen coffeeshops hun cannabis legaal inkopen bij aangewezen telers die door de overheid zijn geselecteerd. Het idee is dat hiermee een volledig gesloten en transparante keten ontstaat: van teler naar coffeeshop naar consument, zonder tussenkomst van illegale circuits. Dit zou niet alleen de kwaliteit van cannabis beter controleerbaar maken, maar ook zorgen voor een veiliger werkklimaat voor coffeeshophouders en hun personeel.

Toch verloopt dit experiment traag en wordt het door sommigen zelfs als te kleinschalig beschouwd. Voorstanders van legalisering hopen dat een succesvolle afronding van het experiment leidt tot een landelijke invoering, maar dat is nog lang niet zeker. Het is zelfs mogelijk dat een volgend kabinet het experiment beperkt of terugdraait, afhankelijk van de politieke samenstelling.

De politieke dimensie richting de verkiezingen

Precies om die reden wordt de achterdeurproblematiek opnieuw een belangrijk verkiezingsthema. Het cannabisbeleid is niet iets dat zich alleen in de coulissen van de politiek afspeelt; het raakt direct aan de leefwereld van consumenten, ondernemers en de veiligheid in wijken. Een politieke keuze voor het uitbreiden van het wietexperiment of het volledig legaliseren van de achterdeur zou kunnen betekenen dat coffeeshops eindelijk legaal en transparant hun producten kunnen inkopen. Dat zou een einde maken aan de afhankelijkheid van illegale telers en ruimte creëren voor innovatie, duurzaamheid en kwaliteitsverbetering.

Jouw stem kan verschil maken

Met de verkiezingen in aantocht is dit hét moment om je te verdiepen in de standpunten van politieke partijen over cannabis. Wil je dat de achterdeurproblematiek eindelijk wordt opgelost en dat er een transparante, gereguleerde keten ontstaat? Dan is het belangrijk om te kijken welke partijen cannabisvriendelijk beleid steunen. Een handige manier om dit te doen is door de cannabis-kieswijzer te raadplegen via cannabis-kieswijzer.nl. Daar zie je in één oogopslag welke partijen voorstander zijn van regulering en welke juist willen terugschakelen naar een strenger beleid.

The Border en de toekomst

Bij The Border blijven we ons inzetten voor een veilige en betrouwbare ervaring, ondanks de uitdagingen van het huidige systeem. Zolang de achterdeur grijs blijft, doen wij er alles aan om onze klanten een zo transparant en verantwoord mogelijk product aan te bieden. Maar net als veel andere coffeeshops hopen we dat de politiek de stap zet naar volledige regulering. Dat zou niet alleen de branche ten goede komen, maar ook de consument en de samenleving als geheel.